Οι «Δεσμοι Αλληλεγγυης» στο «Και για πες…» με την Ελενα Χατζοπουλου

Δεσμοί Αλληλεγγύης. Λίγο περίεργος τίτλος για μια θεατρική σκηνή, σκέφτηκα… Αλλά οι Δεσμοί Αλληλεγγύης είναι πολλά περισσότερα από μια θεατρική σκηνή και δεν το γνώριζα… αν και τελικά οι παραστάσεις και οι μουσικές βραδιές που διοργανώνουν, ήταν η αιτία για να βρεθώ με τους πρωτεργάτες αυτής της κοινωνικής αλυσίδας, η οποία δημιουργήθηκε, όταν η οικονομική κρίση φτωχοποίησε και διέλυσε την ελληνική κοινωνία.

Η κ. Ντίνα Μανωλοπούλου και ο κ. Σταύρος Παπαϊωάννου, με υποδέχονται στους χώρους όπου στεγάζεται η ψυχή και η θεατρική σκηνή αυτής της ομάδας εθελοντών (Αγ. Ιωάννη 18-20, Αγία Παρασκευή, Αθήνα). Χώροι, οι οποίοι τους έχουν παραχωρηθεί αφιλοκερδώς από ιδιώτες, όταν το φιλανθρωπικό και κοινωνικό τους έργο εκτιμήθηκε δεόντως.

Η εμπνεύστρια και η ψυχή της ομάδας, η κ. Ντίνα Μανωλοπούλου, καθηγήτρια φυσικός στο επάγγελμα, είναι μια γυναίκα ανιδιοτελής, που γεννήθηκε για να αγαπά και να προσφέρει. Μια γυναίκα με τσαγανό και πάθος που έχει καταφέρει τα ακατόρθωτα. Μια γυναίκα άξια θαυμασμού και σεβασμού. Και όλοι όσοι συνοδοιπορούν μαζί της είναι άνθρωποι δοτικοί που σε εμπνέουν.

Αρχικά να σας καλωσορίσω στο Sin Radio. Ομολογώ ότι δεν περίμενα να συναντήσω κάτι τέτοιο… Πότε ξεκίνησε η δράση σας;

Σταύρος Παπαϊωάννου: Ξεκινήσαμε τον Σεπτέμβριο του 2018.

Πώς προέκυψε η ανάγκη δημιουργίας των Δεσμών Αλληλεγγύης;

Σ.Π. Ξεκίνησε από την κ. Μανωλοπούλου. Η κ. Μανωλοπούλου ήταν σε ένα πόστο στο Δήμο Αγίας Παρασκευής και κάποια στιγμή οικειοθελώς, για κάποιους λόγους, αποφάσισε να απομακρυνθεί. Όμως, δεν ήθελε το πρόγραμμα προσφοράς που είχε ξεκινήσει εκεί να σταματήσει να υφίσταται. Ο Δήμος δεν μπορούσε δυστυχώς να το συνεχίσει… Κι έτσι στην αρχή με τρία, τέσσερα ιδρυτικά μέλη κι αργότερα και με άλλους, δημιουργήθηκε αυτή η ομάδα.

Κι έτσι δημιουργήσατε δομές;

Σ.Π. Όχι, οι δομές υπήρχαν. Αλλά, από τη στιγμή που αποχώρησε η κ. Μανωλοπούλου, θα χανόταν αυτή η επαφή. Αναγκαστικά, λοιπόν, για να συνεχιστεί η αλυσίδα μεταξύ χορηγών, εθελοντών και ωφελούμενων, έπρεπε να δημιουργηθεί εκ νέου κάτι άλλο. Και έτσι δημιουργήσαμε το δικό μας δίκτυο.

Πόσες δομές υπάρχουν αυτή τη στιγμή;

Σ.Π. Έχουμε 15-17 δομές που εξυπηρετούμε.

Τι εννοούμε, όταν λέμε δομή;

Σ.Π. Είναι ομάδες οι οποίες εξυπηρετούν έναν μεγάλο αριθμό οικογενειών που έχουν ανάγκη. Παραδείγματος χάρη, η δομή της Καλλιθέας εξυπηρετεί 120 οικογένειες. Όλες τις δομές εμείς τις προμηθεύουμε με τρόφιμα και υπάρχουν και κάποιες οικογένειες τις οποίες έχουμε εμείς υπό την άμεση επίβλεψή μας.

Η κάθε δομή έχει και κάποιο φυσικό χώρο;

Σ.Π. Ναι, βέβαια υπάρχουν χώροι. Χώροι που παραχωρήθηκαν από κάποιον ιδιώτη ή από τους κατά τόπους Δήμους και μία φορά την εβδομάδα ή κάθε 15 ημέρες -ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε δομής- πηγαίνουμε με ένα δικό μας φορτηγάκι και δίνουμε στις οικογένειες τα τρόφιμα.

Ας μιλήσουμε και για τους χορηγούς σας.

Σ.Π. Εμείς έχουμε μία πολύ ουσιαστική επαφή με τους χορηγούς μας. είναι όλοι εξαίρετοι και ας μου επιτραπεί να πω ότι ψάχνουν την ευκαιρία να σε εμπιστευτούν. Προσπαθούν να σε εμπιστευτούν και όταν σε εμπιστευτούν παρακαλάνε για να σε βοηθήσουν. Επιτρέψτε μου να το τονίσω αυτό, μιας και είναι απογοητευμένοι από ανθρώπους, οι οποίοι δεν κάνουν, δεν θα πω τη λέξη χρηστή διαχείριση, αλλά θα πω τη λέξη μυαλωμένη διαχείριση. Έχουν λοιπόν ανάγκη να βρούνε ανθρώπους να εμπιστευτούν και το υστέρημά τους, γιατί πολλών είναι υστέρημα, να πιάνει τόπο. Και ευτυχώς εμάς μας έχουν εμπιστευτεί και μας τιμούν ιδιαίτερα.

Με πόσους χορηγούς συνεργάζεστε;

Σ.Π. Με πολλούς. Χορηγός είναι και ο χασάπης της γειτονιάς, ο οποίος κάθε εβδομάδα από το υστέρημά του μας δίνει 10-15 κοτόπουλα. Αλλά χορηγοί είναι και οι μεγάλες βιομηχανίες, όπως είναι, για παράδειγμα, η Μέλισσα, οι οποίοι μας δίνουν πολύ μεγάλες ποσότητες τροφίμων. Και έχουμε βέβαια και πολλούς ιδιώτες.

Και πού συγκεντρώνονται όλα αυτά τα τρόφιμα;

Σ.Π. Υπάρχει μια μεγάλη αποθήκη που συγκεντρώνονται όλα τα τρόφιμα. Και ανάλογα με τις ανάγκες των δομών, έρχονται τρόφιμα σε αυτόν εδώ τον χώρο και στη συνέχεια με το (ιδιωτικό) φορτηγάκι διανέμονται στις δομές. Να σημειώσουμε ότι όλοι οι χώροι που χρησιμοποιούμε (αποθήκες, γραφείο, θεατράκι) είναι παραχώρηση ιδιωτών εθελοντών.

Οι Δεσμοί Αλληλεγγύης απασχολούν κάποιους έμμισθους υπαλλήλους;

Σ.Π. Όχι. Υπάλληλοι δεν υπάρχουνε. Υπάρχουν μόνο εθελοντές. Και οι εθελοντές πληρώνονται, όχι μόνο με τη χαρά της προσφοράς, αλλά και με την εκπλήρωση της ανάγκης του ωφελούμενου. Είναι πολύ μεγάλη η ικανοποίηση των ανθρώπων που προσφέρουν και που μπορούν και βοηθάνε ανθρώπους ανήμπορους. Ανθρώπους που έχουν παραδοθεί τελείως στη μοίρα τους. Ανθρώπους που έχουν χάσει την αυτοεκτίμησή τους, έχουν χάσει την αυτοπεποίθησή τους. Ανθρώπους που έρχονται εδώ πέρα και προσπαθούμε με το χαμόγελο να τους τονώσουμε το ηθικό τους.

Ο εθελοντής πρέπει να έχει χρόνο να διαθέσει…

Σ.Π. Δεν ξέρω, δεν θέλω να κρίνω. Απλώς, χρόνο για όλα βρίσκουμε. Ένας που θα διαθέσει λίγο από τον χρόνο του, θα βρει και θα ξαναβρεί χρόνο, μιας και νιώθει ότι εξυπηρετεί κάτι ανώτερο, κάτι πολύ πιο ουσιαστικό. Αυτή είναι η προσέγγισή μου, δεν μπορώ να μιλήσω για άλλους.

Έχετε εθελοντές, οι οποίοι διαθέτουν πολύ από τον χρόνο τους… σαν να έχουν μια εργασία…

Σ.Π. Θα χρησιμοποιήσω μία άλλη έκφραση, όχι εργασία. Πάντρεμα. Είναι πάντρεμα. Ο εθελοντής εδώ νιώθει τόσο πολύ την ανάγκη αυτής της προσφοράς, που αφήνει άλλα οικογενειακά του καθήκοντα και είναι εδώ για να προσφέρει. Ευτυχώς και δόξα τω Θεώ οι εθελοντές μας, έχουν καταλάβει τη σημαντικότητα της προσφοράς. Και όχι μόνο οι δικοί μας εθελοντές, αλλά νομίζω όλοι οι εθελοντές, που νιώθουν και ζούνε μέσα σε αυτό το πνεύμα.

Πόσοι εθελοντές προσφέρουν στους Δεσμούς Αλληλεγγύης;

Σ.Π. Δεν θα τους αριθμήσουμε. Κάποιοι έρχονται πιο αραιά και κάποιοι καθημερινά. Πάντα υπάρχει κόσμος για να προσφέρει.

Με τον Δήμο της Αγ. Παρασκευής συνεργάζεστε;

Σ.Π. Κυρίως τον βοηθούμε στο κοινωνικό μαγειρείο που έχει. Πολλές φορές μας τηλεφωνούν για να ζητήσουν διάφορα τρόφιμα. Και δεν σας κρύβω ότι τουλάχιστον 200 κιλά πατάτες κάθε μήνα παίρνουνε από εμάς. Εμείς δυο φορές προσπαθήσαμε να βοηθηθούμε, αλλά συναντήσαμε τέτοια γραφειοκρατική δυσκαμψία, που δεν καταλήξαμε κάπου. Η μόνη βοήθεια που έχουμε από τον Δήμο μας, είναι να μας λένε ποιες οικογένειες πρέπει να στηρίξουμε. Και στηρίζουμε αρκετές οικογένειες, σε συνεννόηση μαζί τους

Ποιοι είναι οι στόχοι της ομάδας σας;

Σ.Π. Θέλουμε να δημιουργήσουμε μία ομάδα για να τονώσει αυτό που λείπει σήμερα από όλους τους ωφελούμενους. Την αυτοεκτίμησή τους και την όρεξή τους να επανέλθουν στην παραγωγική διαδικασία της κοινωνίας. Όλοι έχουν παραδοθεί στη μοίρα τους και δεν μπορούν να βοηθήσουν τον εαυτό τους. Είναι ένα πολύ δύσκολο έργο, μόνοι μας δεν θα μπορέσουμε να τα καταφέρουμε και πρέπει οπωσδήποτε να βοηθηθούν από κάποιο φορέα. Τώρα ποιος θα είναι ο φορέας αυτός δεν ξέρω…

Συγκεκριμένα τι βοήθεια ζητάτε;

Σ.Π. Πρέπει με κάποιον τρόπο οι άνθρωποι που βοηθούνται να καταλάβουν ότι ξανά μπορούν να βρουν αυτό που χάσανε… αυτό μπορεί να γίνει ίσως με τη δημιουργία μιας κατάστασης, με το τι ξέρει να κάνει ο καθένας… να προσπαθήσουμε να φτιάξουμε ένα τύπου γραφείο ευρέσεως εργασίας, κάτι που λείπει από παντού… Ή μία παροχή βοήθειας από αυτούς, με μία αντιμισθία, όχι όμως χρηματική, αλλά κάτι άλλο… Ας πούμε, σε παρακαλώ πολύ σήμερα θα σου δώσω την τσάντα κι εσύ θα βοηθήσεις εκεί… μία παράλληλη αντιμισθία, ώστε και οι βοηθούμενοι να μην αισθάνονται άσχημα και να αποκτήσουν πάλι σιγά-σιγά την αυτοεκτίμησή τους και τη θέλησή τους. Δεν πιστεύω ότι θα αρνηθεί κανείς. Αρκεί κάποιος να μπορεί να το συντονίζει και να περνάει το μήνυμα. Έχουμε χρησιμοποιήσει και ειδικούς, αλλά δεν μπορούν να έχουν συνέχεια… Όμως, οι άνθρωποι μπορούν να βοηθηθούν και με μία καλή κουβέντα, με μία συζήτηση… άστον να σου μιλάει, να σου πει την ιστορία της ζωής του… ακόμη κι έτσι έχει στο ελάχιστο βοηθηθεί. Αυτό που χρειάζεται, είναι να έχεις έναν άνθρωπο απέναντι σου.

Και η ιδέα της δημιουργίας του θεάτρου πώς προέκυψε;

Σ.Π. Το θεατράκι το ξεκινήσαμε και για ακόμη δύο λόγους. Πρώτον, για να μπορέσουμε εμείς που ασχολούμαστε να ενωθούμε περισσότερο, να έρθει ο ένας πιο κοντά στον άλλον, να διασκεδάσουμε, με μια λέξη να γίνουμε πιο ομάδα. Εκτός από θεατρικές παραστάσεις μικρών σχημάτων, διοργανώνουμε επίσης και μουσικές βραδιές και παρουσιάσεις βιβλίων. Δεύτερον, για να βγάζουμε, με τις οικειοθελείς χορηγίες των συμμετεχόντων, τα πάγιά μας έξοδα, τα οποία ανέρχονται σε 400 ευρώ το μήνα (ρεύμα, βενζίνες, κλπ). Αρχικά, το ξεκινήσαμε περισσότερο ως μουσική σκηνή. Και έγιναν κάποιες αξιόλογες μουσικές βραδιές, με Καββαδία, Χατζιδάκι κ.α. Κάποια στιγμή είχαμε την τύχη να μιλήσουμε με ανθρώπους του θεάτρου κι έτσι μπορέσαμε να παρουσιάσουμε ορισμένα έργα, με λίγους ηθοποιούς, γιατί είναι μικρός ο χώρος μας (70-80 άτομα). Είμαστε δε ευτυχείς, γιατί τα έργα που ανέβηκαν (κυρία Κούλα, του Μένη Κουμανταρέα και Ο Εραστής του Πίντερ) σημείωσαν μεγάλη επιτυχία και συζητήθηκαν σε όλη την Αγία Παρασκευή.

Όσοι παρακολουθούν κάποια μουσική ή θεατρική βραδιά πληρώνουν κάποιο αντίτιμο;

Σ.Π. Μόνο όσοι θέλουν, αν και κανένας δεν αρνείται. Αλλά δεν μπορούμε να υποχρεώσουμε τον άλλον να πληρώσει. Στις μουσικές δε βραδιές προσφέρουμε και κρασάκι με μεζέ, που ετοιμάζεται από τους εθελοντές μας.

Όσοι έρχονται για να παρουσιάσουν το πρόγραμμά τους ή την παράστασή τους αμείβονται;

Σ.Π. Οι περισσότεροι αμείβονται με «φιλικές τιμές», μιας και επιθυμούν κι αυτοί να προσφέρουν. Για τη μουσική βραδιά που ετοιμάζουμε τώρα, οι συντελεστές της Θέλμα Καραγιάννη, Αρετή Κοκκίνου και Θανάσης Σκαργιώτης, ζήτησαν 100% να προσφέρουν τη βραδιά στους Δεσμούς Αλληλεγγύης.

Πότε λειτούργησε για πρώτη φορά το θεατράκι;

Σ.Π. Αρχές του 2019. Όταν τελείωσαν τα πρώτα χρήματα που βάλαμε σαν συνεισφορά, ξεκινήσαμε το θεατράκι και κάνουμε μία παράσταση περίπου κάθε 15 μέρες.

Εθελοντισμός. Συνώνυμο του νοιάζομαι, της αλληλεγγύης και της δράσης.

Ντίνα Μανωλοπούλου: Είμαι ορκισμένη εθελόντρια από το 2012, διότι όταν διαπιστώνεις ότι υπάρχουν ανάγκες στην κοινωνία, πρέπει να πάρεις θέση, αν είσαι συνειδητοποιημένος πολίτης. Και όλοι το ξέρουμε ότι ο εθελοντισμός έφτασε σε τέτοιο επίπεδο, για να καταφέρει να καλύψει τα κενά που όφειλε η κεντρική εξουσία να καλύψει. Η Ελλάδα είχε πάντα δυστυχώς φτωχούς. Τι συνέβη και γίναμε πιο πολλοί και έγιναν και οι νεόπτωχοι; Αυτό νομίζω συγκίνησε πάρα πολύ τους σκεπτόμενους ανθρώπους και είπαν εδώ κάτι πρέπει. Να κάνουμε κάτι για αυτή την κοινωνία για να μη διαλυθεί. Και μέσα στη δεκαετία αυτή με την τόση πίεση και τα μνημόνια και όλα αυτά, χέρι με χέρι οι εθελοντές έκαναν το θαύμα τους. Αλλά όχι μόνοι τους. Πρέπει να σκεφτούμε πιο ήτανε το χέρι που βοήθησε τους εθελοντές να τολμήσουν να κάνουν τέτοια μεγαλειώδη δράση. Το χέρι αυτό είναι οι χορηγοί. Και σε αυτούς μπροστά πρέπει να υποκλινόμαστε. Εγώ τους είπα σε κάποια συνάντηση που είχαμε, ότι αισθάνομαι να μετράω το ανάστημά μου με αυτούς και να βγαίνω νάνος. Γιατί εγώ απλώς ήμουν ένα χέρι που έπαιρνα από τη μία μεριά και τα έδινα εκεί που έπρεπε να δοθούν για να συντηρηθούν. Όλοι αναρωτιόμασταν πώς θα συντηρήσουμε την κοινωνική αλυσίδα. Μόνο που αυτά δεν είναι λόγια. Αυτό είναι πράξη που πρέπει να γίνει. Και την πράξη αυτή την πραγματοποίησαν αυτές οι δύο κατηγορίες ανθρώπων. Εθελοντές και χορηγοί. Τους αξίζει να τους κάνουμε και ένα άγαλμα. Πραγματικά, αυτό το εννοώ. Και ψυχαγωγηθήκαν πάρα πολύ, όταν με κάλεσαν σε τηλεόραση να τους πω λίγα πράγματα για τους χορηγούς και είπα ότι κάθε φορά που πάει το μυαλό μου σε αυτούς αισθάνομαι ότι είμαι υπόλογη και ότι χρωστάω, χρωστάω, χρωστάω… Και τους είπα, παιδιά, δύο πράγματα μπορώ να κάνω για σας. Να προσεύχομαι το βράδυ για την υγεία σας, για να μη σας χάσω και δεύτερον θα σας βάλουμε στο βιβλίο Γκίνες. Γιατί οι χορηγοί πρέπει να δίνουν μία, δύο, τρεις, πέντε… Φυσικά, παραμένουμε φίλοι, όταν τελειώνει αυτός ο ρόλος τους. Προσωπικά, είμαι πολύ τυχερή που κατάφερα και από το στήσιμο των κοινωνικών δομών του Δήμου της Αγίας Παρασκευής και μέχρι τώρα που έφτιαξα αυτή την ΑΜΚΕ να έχω τους ίδιους χορηγούς μαζί μου. Το βλέπουν, το ζω και δεν το πιστεύω. Αλλά έγιναν φίλοι μου. Δημιουργήθηκαν ανθρώπινοι δεσμοί και κατάλαβα ότι, αν λειτουργούμε σωστά, δημιουργούμε ανθρώπινους δεσμούς, που λένε ότι κανένας δεν είναι μόνος. Αυτή είναι η ουσία. Ότι κανένας δεν είναι μόνος. Με ρωτήσανε πως θα ονομαστεί η δομή που έφτιαξα με όλους τους φίλους. Η απάντηση είναι, ότι όταν το όραμα συναντά τον εθελοντισμό, το θαύμα γίνεται. Και αυτό είναι ο τίτλος μας και συνεχίζουμε να πορευόμαστε σε αυτόν τον δρόμο με την ίδια αντίληψη και την ίδια διάθεση. Γιατί ο εθελοντισμός είναι επιλογή. Ξεχνάς τα πάντα. Αρρώστια, υποχρεώσεις οικογενειακές, τα πάντα έρχονται δεύτερα. Διότι κάποιοι άνθρωποι περιμένουν από το χέρι σου ότι κάτι θα πάρουμε και για αυτούς είναι πάρα πολύ. Είναι πολύ, γιατί τους συντηρεί την αξιοπρέπεια και τον αυτοσεβασμό. Δηλαδή, τι μπορείς να κάνεις για να εξευτελίσεις μια οικογένεια και έναν άνθρωπο; Να του στερήσεις το καθημερινό. Κι όταν αναρωτηθήκαμε, τι πρέπει να κάνουμε εμείς, είδαμε ότι πρέπει να στηρίξουμε αυτό το έλλειμμα, κάτι που δεν μπόρεσε να κάνει ούτε η κεντρική κυβέρνηση και σε παγκόσμιο επίπεδο. Γιατί αυτό που έζησε η Ελλάδα το ζουν πάρα πολλές χώρες. Οι Δήμοι δε σαν εξουσία πρέπει να είναι πολύ κοντά στον πολίτη. Πρέπει να είναι και πολύ περήφανοι για τις συλλογικότητες που δημιουργούνται. Όμως και οι συλλογικότητες, ανάλογα με τις δυνάμεις του Δήμου, πρέπει να στηρίζονται γιατί καλύπτουν ουσιαστικά έργο του Δήμου. Αυτό είναι πάρα πολύ βασικό και αν το αντιληφθούν οι Δήμαρχοι θα έχουν βοήθεια, επέκταση και αξιοποίηση του έργου τους. Υπάρχουν όμως πολλά πράγματα που ξεκινούν κυρίως από την εξουσία. Το ερώτημα είναι πόσο είναι αποφασισμένη να κάνει πράγματα… Είδες, ακόμη και το θεατράκι προέρχεται από ιδιωτική πρωτοβουλία. Προέκυψε από την έλλειψη. Ένας Δήμος 100.000 ανθρώπων, όπως είναι αυτός στην Αγία Παρασκευή και δεν έχει ούτε ένα θέατρο. Για κάποιες παραστάσεις χρησιμοποιούνταν αίθουσες σχολείων… ‘Έρχονταν οι ηθοποιοί να παίξουν και έχαναν την έμπνευσή τους… κάτι που πραγματικά το ένιωθα…

Και το όραμά σας ποιο είναι;

Ν.Μ. Ας σκεφτούμε τι θέλουν αυτοί οι άνθρωποι που πρέπει να ανακτήσουν την αξιοπρέπειά τους. Θέλουν δουλειά για να κερδίσουν μόνοι τους τα αναγκαία. Εμείς λοιπόν τους εξευτελίσαμε, με το να μη τους έχουμε δώσει δουλειά. Άρα, δεν έχουν το εργαλείο για την ανάκτηση της αξιοπρέπειάς τους. Και αυτό είναι τραγικό, βεβαίως. Μόνο που ο εθελοντικός κόσμος δεν μπορεί να το πράξει αυτό, γιατί αυτό είναι κάτι που ξεκινάει από την κεντρική διοίκηση, από το κράτος, που πρέπει να δημιουργήσει προϋποθέσεις για δουλειά. Με ευχολόγια δεν γίνεται αυτό. Θέλει πράξεις. Και έχουμε ακόμη τόση ανεργία και δεν ξέρω πότε θα λυθεί αυτό το πρόβλημα. Μόλις μικρύνει ο αυτός ο αριθμός, θα το καταλάβουμε και εμείς, μιας και θα λιγοστεύουν οι οικογένειες που τεντώνουν το χέρι για το καθημερινό. Και είναι μεγάλη ευθύνη όλων μας. Δεν ξέρω· αυτός είναι ένας φαύλος κύκλος… Δεν ξέρω πώς θα λυθεί όλο αυτό. Βέβαια και στις μικρές δικές μας ομάδες λέμε στους ανθρώπους, έλα να βοηθήσεις. Εξάλλου ο εθελοντισμός είναι δύο χέρια. Αλληλεγγύη, είναι δυο χέρια πιασμένα. Και βεβαίως έρχονται. Και βεβαίως ανταποκρίνονται. Παρακαλούν να τους χρησιμοποιήσουμε. Αυτό δείχνει και το πόση αξιοπρέπεια έχουν αυτοί οι άνθρωποι. Θέλουν να πάρουν, αλλά παράλληλα να νιώσουν και χρήσιμοι, να προσφέρουν κι αυτοί ό,τι μπορούνε. Αυτό είναι και το κυρίαρχο. Έτσι αποκτά την αξιοπρέπειά του και μένει όρθιος. Αυτό πρέπει να κάνουμε όλοι.

Τιμή μου, κ. Μανωλοπούλου και κ. Παπαιωάννου, που σας γνώρισα και που μιλήσαμε. Ντίνα, σε ευχαριστώ που μ’ εμπιστεύτηκες, που εξομολογήθηκες, που μοιράστηκες μαζί μου αυτά και άλλα πολλά.